بزرگنمايي:
فصل تجارت - قیمت ارز به‌طورمعمول تحت تأثیر دو عامل «واقعی و آثار روانی» نوسان می‌کند. دلیل واقعی ناشی از تغییرات نیاز ارزی اقتصاد ایران در زمینه واردات و اسکناس ارز مسافرتی، دانشجویی و... یا نوسان در میزان عرضه، به دلیل تأخیر ورود ارز حاصل از صادرات محصولات پتروشیمی یا کاهش عرضه از سوی بانک مرکزی است.
بازار ارز در ماه‌های آذر، دی و بهمن 96 از ریل خارج شد
بازار ارز در سال 1396 به چالشی گرفتار آمد که در دولت حسن روحانی بی‌سابقه بود. قیمت دلار و سایر ارزهای رایج از جمله یورو به طور معمول طی سال‌های اخیر در ماه‌های آذر و دی دچار افزایش می‌شود و با عبور از میانه دی که تعطیلات سال نو میلادی است، بازار بار دیگر روند نزولی قیمت را در پیش می‌گیرد و تا پایان سال به آرامش می‌رسد. این بار در سال 96 نیز همین فرایند از آذر آغاز شد اما دیگر توقفی در کار نبود. روند افزایش قیمت ارز با عبور از تعطیلات ژانویه ادامه یافت و تا اواخر بهمن‌ماه پیش رفت. قیمت دلار در یک دوره زمانی دو ماهه 30 درصد افزایش یافت تا بار دیگر عده‌ای به قصد حفظ ارزش دارایی خود وارد بازار ارز شوند و به خرید دلار دست بزنند. سرمایه‌گذاری در این بازار افزایش یافت و زنان خانه‌دار به خرید دلار دست زدند. تنش در بازار ارز به گونه‌ای بود که در نهایت ورود پلیس به بازار و دستگیری دلالان چهارراه استانبول در دستور کار قرار گرفت. پس از این رویداد بانک مرکزی بسته‌ای را ابلاغ کرد که بر اساس آن سپرده ارزی با نرخ سود 4 و 4.5 درصد به راه افتاد و از آن مهم‌تر انتشار گواهی سپرده با نرخ سود 20 درصد که 5 درصد بالاتر از نرخ سود بانکی است به مدت دو هفته آزاد شد تا در جذب نقدینگی رقیبی برای بازار ارز باشد. با این اقدامات روند معکوس قیمت‌ها در بازار ارز آغاز شد و از هفته پایانی بهمن‌ماه قیمت دلار که تا فراتر از 4 هزار و 800 تومان پیش رفته بود به زیر 4 هزار و 500 تومان بازگردد.
قیمت ارز به‌طورمعمول تحت تأثیر دو عامل «واقعی و آثار روانی» نوسان می‌کند. دلیل واقعی ناشی از تغییرات نیاز ارزی اقتصاد ایران در زمینه واردات و اسکناس ارز مسافرتی، دانشجویی و... یا نوسان در میزان عرضه، به دلیل تأخیر ورود ارز حاصل از صادرات محصولات پتروشیمی یا کاهش عرضه از سوی بانک مرکزی است. آثار روانی نیز در بازار ارز تعیین‌کننده است به این مفهوم که رویدادهای سیاسی یا خارج از واقعیت بازار، موجب التهاب در بازار و ورود تقاضاهای غیرمصرفی به بازار می‌شود. تقاضاهایی که به‌قصد سرمایه‌گذاری یا سوداگری شکل می‌گیرد، معمولاً پیش‌بینی‌ها و برآوردهای واقعی بازار را بر هم می‌زند و معاملات را از منطق خارج می‌کند. آنچه را که در التهاب بازار طی ماه‌های آذر، دی و بهمن 96 رقم خورد می‌توان حاصل توالی دو رویداد واقعی و آثار روانی در بازار دانست.
مواجهه بازار ارز با تصمیم ترامپ
بازار ارز با تنشی که از خود نشان داد، تا حدودی اعتباری را که طی سه سال قبل در زمینه ثبات ایجاد کرده بود از بین برد. دولت دوم حسن روحانی برای کنترل بازار ارز با دشواری‌های بیشتری نسبت به دوره اول مواجه است. در دوره نخست به دلیل امید به شکل‌گیری توافق هسته‌ای و رفع تحریم‌ها، از نظر اجتماعی همراهی بیشتری با سیاست‌های ثبات‌زا وجود داشت. در دوره دوم اما تهدیدهای ترامپ علیه برجام تاثیر مستقیمی بر بی‌ثباتی بازار ارز می‌گذارد. طی سال پیش رو نیز باید منتظر جو روانی ناشی از تایید برجام از سوی رئیس‌جمهور امریکا بود. این اتفاق اردیبهشت سال آینده محتمل خواهد بود بنابراین اولین موضوع تاثیرگذار بر بازار ارز طی سال آینده را می‌توان تصمیم‌گیری ترامپ در مورد خروج امریکا یا ماندن این کشور در برجام دانست.
ابوذر نجمی، تحلیل‌گر اقتصاد بین‌الملل: بازار ارز ایران پس از ناآرامی‌های قیمتی که در ماه‌های پایانی سال 96 تجربه کرد، با تمهیدات ارزی و ریالی بانک مرکزی به ثبات نسبی رسید اما وضعیت این بازار در سال 97 تا حد زیادی به اتفاقات سیاسی مرتبط با اقتصاد کشور گره خورده است. بر این اساس برای بازار ارز در سال 97 می‌توان دو سناریو متصور بود؛ در سناریوی اول، اگر دولت ایران بتواند با چین به تعامل برسد و راه‌های نقل‌وانتقال ارز را مانند سابق باز نگه‌دارد، همچنین در رایزنی با قطر و عمان، جایگزینی برای امارات بیاید و از سوی دیگر روابط بانکی با ترکیه را نیز تسهیل کند، بازار ارز باثبات خواهد بود به‌گونه‌ای که نرخ فعلی دلار با رشد حدود 10 تا 15 درصدی در سال 97 ادامه پیدا کند. در سناریوی دوم اما اگر دولت نتواند این اتفاقات را رقم بزند و روابط ارزی با چین، امارات و ترکیه به شکل فعلی بماند، قیمت دلار می‌تواند افزایشی در حدود 30 و حتی 50 درصدی و بالاتر را تجربه کند و نرخ سایر ارزها نیز به‌تناسب نرخ برابری آنها با دلار افزایش یابد. فعلاً احتمال‌سنجی این‌دو سناریو بسیار حساس است و نمی‌توان به‌سادگی سناریوی غالب را پیش‌بینی کرد؛ اما اعلام موضع نهایی رئیس‌جمهور امریکا در برابر برجام در اردیبهشت‌ماه می‌تواند تا حد زیادی بر آینده این ماجرا اثرگذار باشد.
