بزرگنمايي:
فصل تجارت - سهم هر دانش‌آموز هم از فضای آموزشی فقط 5.16 متر است که با استاندارد 8.39 متری فاصله دارد. تعداد معلمان و کارکنان آموزش و پروش نیز بیش از یک میلیون نفر است که تا سال 1399، حدود 320 هزار نفر از آنها بازنشسته می‌شوند.
آینده نگر 13 میلیون دانش‌آموز در کشور درس می‌خوانند
براساس آخرین پژوهش‌های جهانی در سال 2016، آموزش و پرورش ایران در بین 140 کشور دنیا، رتبه هفتادوچهارم را به خود اختصاص داده است. سطح دسترسی مردم به دانش پایه، بهره‌مندی از تکنولوژی، بودجه اختصاص‌یافته و کیفیت و سلامت آموزش از جمله شاخص‌های مهم در تعیین این رتبه است. سرشماری سال 95 نشان می‌دهد 87.6 درصد از جمعیت بالای 6 سال کشور سواد دارند و دولت نیز در بودجه پیشنهادی 97، 28313 هزار میلیارد ریال برای بخش آموزش در نظر گرفته است. در سال تحصیلی جاری، بیش از 13 میلیون دانش‌آموز مشغول تحصیل‌اند و تعداد دختران و پسران تقریبا با هم برابر شده است. دوره ابتدایی با 7 میلیون و 629 هزار نفر، بیشترین تعداد دانش‌آموز را در خود جای داده است و 59 هزار نفر نیز در مدارس استثنایی درس می‌خوانند. دانش‌آموزان ایران، رشته تحصیلی خود را در پایه دهم انتخاب می‌کنند و عملا از همین مقطع در مسیر شغل آینده قرار می‌گیرند. تعداد این دانش‌آموزان در سال تحصیلی جاری حدود 720 هزار نفر است و بیشترشان مطابق سال‌های اخیر، رشته تجربی را انتخاب کرده‌اند. فقط در سال تحصیلی 97-96، حدود 30 درصد انتخاب‌ها در این رشته متمرکز بوده و ریاضی با 11.7 درصد در شیب نزولی انتخاب قرار گرفته است. البته رشته ریاضی همچنان در جایگاه دوم بیشترین انتخاب دانش‌آموزان قرار دارد و بعد از آن رشته انسانی است. آنها در نظام آموزشی ای درس می‌خوانند که کمبودهای مشخصی دارد. به گفته برخی کارشناسان، ماموریت اصلی نظام آموزشی کشور عملا به قبولی در دانشگاه‌ها محدود شده است و دانش‌آموزان به جای یادگیری حرفه و مهارت زندگی، فقط در پی کسب نتیجه در کنکور هستند. فضای آموزشی نیز مسئله مهم دیگری در کیفیت تحصیلی است. در ایران 105 هزار مدرسه وجود دارد که 30 هزارتای آن فرسوده است و برای بازسازی‌شان 3 هزار میلیارد تومان بودجه نیاز است. سهم هر دانش‌آموز هم از فضای آموزشی فقط 5.16 متر است که با استاندارد 8.39 متری فاصله دارد. تعداد معلمان و کارکنان آموزش و پروش نیز بیش از یک میلیون نفر است که تا سال 1399، حدود 320 هزار نفر از آنها بازنشسته می‌شوند.
افزایش تعداد دانش‌آموزان به 15 میلیون نفر
آمارها از رشد جمعیت دانش‌آموزی کشور در سال‌های آینده حکایت دارد. پیش‌بینی می‌شود در سال تحصیلی 1401-1400، حدود 15 میلیون و 400 هزار دانش‌آموز مشغول تحصیل باشند که این افراد نیازمند مدارس مجهز، فضای آموزشی استاندارد و کیفیت آموزش هستند. در بررسی‌های سال 2015 جهانی، نظام آموزشی ایران از نظر شاخص تکنولوژی، رتبه 99، دسترسی دانش‌آموزان به اینترنت، رتبه 120 و از نظر کیفیت آموزشی رتبه 60 را در بین 140 کشور به خود اختصاص داده است که نشان‌دهنده ضعف در حوزه کیفی آموزش است. تا سال 1399، حدود 320 هزار معلم بازنشسته می‌شوند که جایگزینی آنها در برنامه‌های دولت قرار دارد. حدود یک‌سوم مدارس کشور (30 هزار از 100هزار) هم توسط خیرین ساخته شده است که دولت برای سال 97، حدود 300 میلیارد تومان در این زمینه بودجه در نظر گرفته است.
محمد داوری، فعال حقوق معلمان: به‌جز معدود مدارسی که با ابتکار و خلاقیت مدیران و پرسنل خود توانسته‌اند به نسبت اکثریت مدارس شرایطی را فراهم آورند که دانش‌آموزان با شور و شوق، انگیزه و امیدواری به مدرسه بروند، سایر مدارس به دلایل مختلف که ریشه در ساختار ناکارآمد نظام آموزشی دارند، نه‌تنها برای شناسایی و شکوفایی استعدادهای کودکان و نوجوانان قدمی برنمی‌دارد، بلکه حتی از تربیت آنها برای توانمند شدن در زندگی معمولی فردی و اجتماعی نیز عاجزند و بیش از آنکه سازنده شخصیت دانش‌آموزان باشند تخریب‌کننده ذهن و روان آنها هستند. چشم‌انداز بسیار نگران‌کننده‌ای در انتظار این آموزش و پرورش است. اگر نظام آموزشی سیطره خود را بر مدارس کاهش ندهد، اگر مدیران خلاق و خوش‌فکر و حرفه‌ای مسئولیت مدارس را برعهده نگیرند، اگر تنوع و تکثر کتاب‌های درسی و روش‌های آموزشی و پرورشی به رسمیت شناخته نشود، اگر سلطه سیاست از سر مدارس برداشته نشود، این مدارس تعطیل شوند بهتر است. با معلمان ناکارآمد و بی‌انگیزه با مشکلات متعدد در ابعاد مختلف و مدارس نامناسب با کلیشه‌های وزارت‌خانه و حساب‌های بانکی خالی و خانواده‌هایی که اعتماد و انگیزه و توان کمک به مدارس را ندارند، امیدی به فردای بهتر برای این نظام آموزشی وجود ندارد.
